کوچه‌ی ما

 «کوچه‌ی ما» رمانی تاریخی است‌، اثر دکتر محمداکرم عثمان داستان‌نویس معاصر افغانستان‌. نویسنده که خود تجربه‌ی فعالیتهای سیاسی و اجتماعی در نیم‌قرن اخیر در کشور داشته است‌، کوشیده است که با حفظ سیر داستانی این اثر، تاریخ سیاسی کشور را از دهه‌ی سی تا دهه‌ی هشتاد قرن حاضر به تصویر بکشد.

این کتاب‌، داستان چند تن از مردم کوچه‌ای در شهر کابل را روایت می‌کند، کوچه‌ای با شخصیتهای گوناگون‌، وقایع و ماجراهایی پیاپی‌، به‌گونه‌ای که آن را می‌توان نمادی از جامعه و کشور افغانستان دانست‌. شخصیتهای این کتاب‌، هر یک نمایانگر یک تیپ اجتماعی و سیاسی در کشور هستند و زندگی‌شان در این کتاب با هم پیوندی داستانی یافته است‌.

قهرمان داستان‌، امین‌، نمادی است از قشر دانشگاهی و روشنفکر کشور که همچون همه کشورهای منطقه در آن عصر، در دوران دانشجویی به جریانهای چپ مارکسیستی متمایل می‌شود و بعد از قدرت یافتن کمونیستان و آشکار شدن ماهیت‌شان‌، به مخالفت با آنان می‌پردازد، زندانی و شکنجه می‌شود و این سرنوشتی است که بسیاری از روشنفکران افغانستان در نیم‌قرن اخیر آن را تجربه کردند.

«کوچه‌ی ما» در عین اشتمال بر وقایع سیاسی و اجتماعی کشور، از مسایل عاطفی و خانوادگی هم بدور نیست و اینها لطفی خاص به آن داده است‌، هرچند گاهی درپیچیدن شدید و تحلیل‌وار نویسنده به مسایل سیاسی کشور، آن را خشک و ملال‌آور نیز ساخته است‌.

آنچه در «کوچه‌ی ما» ارزش بسیار دارد، موضع متعادل و مردمی نویسنده است‌، به گونه‌ای که او بدون جانب‌داری خاصی از جریانها و نظامهای سیاسی گاه متضاد کشور در این سالها، بر مصایبی که بر مردم افغانستان وارد شده است درنگ می‌کند و می‌کوشد که در قضاوتهایش نسبت به دولتهای پنج‌گانه‌ای که پیهم در این کتاب حضور دارند، جانب انصاف و واقع‌بینی را نگه دارد.

«کوچه‌ی ما» نثری روان و شفاف دارد که به طرز ویژه‌ای از واژگان‌، اصطلاحات و تعبیرهای رایج در زبان فارسی افغانستان بهره‌مند است‌. این هم از نظر آشنایی با زبان فارسی افغانستان ارزش دارد و هم از نظر حفظ و ثبت بسیاری از مثل‌ها، تکیه‌کلام‌ها و اصطلاحات رایج در این کشور.

بیجا نیست اگر این کتاب 1300 صفحه‌ای را حاصل زندگی ادبی و سیاسی اکرم عثمان بشماریم‌. او بسیاری از تجربه‌ها، آگاهی‌ها و دریافتهای خود را نسبت به سیاست و اجتماع افغانستان‌، که گویا در ذهنش متراکم شده بوده است‌، در این کتاب عرضه کرده‌. به همین جهت در آن از مردم‌شناسی‌، ادبیات‌، سیاست و بسیار مسایل دیگر چیزهایی می‌توان یافت که برای شناخت مردم و تاریخ افغانستان در این مقطع زمانی بسیار سودمند است‌. 

 Source :

Blog محمدکاظم کاظمی